Αστερόσκονη από supernova βρέθηκε στον Ειρηνικό

Υλικό από την έκρηξη ενός αστέρα το οποίο βρέθηκε στη Γη, παρέχει λεπτομέρειες για ένα αρχαίο, κοσμικό γεγονός το οποίο ενδέχεται να άλλαξε την ιστορία του πλανήτη πριν εκατομμύρια χρόνια. Παράλληλα, γεννά ένα νέο μυστήριο.

Καθώς η Γη “ταξιδεύει” στον ιστό του χωροχρόνου που την περικλείει, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, έχει αλληλεπιδράσει και συνεχίζει να αλληλεπιδρά με άλλα ουράνια σώματα κάθε μεγέθους. Κατά μία έννοια, μπορούμε να σκεφτούμε τον πλανήτη μας σαν έναν σφαιρικό συλλέκτη κοσμικού υλικού. Κάθε προσθήκη που προηγήθηκε, οδήγησε τελικά στη δική μας ύπαρξη.

Πρόσφατη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (ΗΠΑ), ρίχνει φως σε μία από αυτές, πετυχαίνοντας να προσδιορίσει πότε ακριβώς η Γη έκανε ένα “λουτρό σε αστερόσκονη”, η οποία εκτινάχθηκε στο διάστημα από έναν υπερκαινοφανή τύπου II, την έκρηξη δηλαδή, η οποία έδωσε τέλος στη ζωή ενός τεράστιου άστρου.
Όταν τέτοιου είδους αστέρια εκρήγνυνται, κλείνοντας τον κύκλο ύπαρξής τους, εμπλουτίζουν τον περιβάλλοντα χώρο τους με τα στοιχειώδη υλικά που απαιτούνται για τη δημιουργία άλλων άστρων και πλανητών. Για αυτό, άλλωστε, έχουν χαρακτηριστεί και “κινητήρες της γαλαξιακής πηρυνοσύνθεσης”.

Τα απομεινάρια του SN 1987A, ενός υπερκαινοφανή τύπου ΙΙ όπως εκείνος που απασχόλησε τη νέα μελέτη.

Ανάμεσα στα στοιχεία που εκτοξεύουν οι υπερκαινοφανείς τύπου II, το ραδιοϊσότοπο του σιδήρου σίδηρος-60 (60Fe) απασχολεί περισσότερο τους ερευνητές οι οποίοι αναζητούν απομεινάρια τέτοιων εκρήξεων στη Γη, καθώς δεν μπορεί να παραχθεί από τον πλανήτη μας. Ως εκ τούτου, ο εντοπισμός του είναι απόδειξη της απόθεσης υλικού από υπερκαινοφανή στη Γη.

Εντοπισμός σιδήρου-60 στη Γη χάρη σε βακτήρια

Τώρα, η νέα μελέτη, από ομάδα ερευνητών σε Γερμανία και Αυστρία, αναφέρει τον άμεσο εντοπισμό ζωντανών ατόμων σιδήρου-60, σε βιολογικά παραχθέντες νανοκρυστάλλους μαγνητίτη, οι οποίοι βρέθηκαν σε ωκεάνιο φλοιό από τον Ειρηνικό Ωκεανό, καθώς και την επιτυχή χρονολόγησή τους.
Αυτοί οι κρύσταλλοι καλλιεργούνται από βακτήρια που ζουν στα ιζήματα ωκεανών. Επιβιώνουν για πολύ καιρό αφού τα βακτήρια πεθάνουν και λειτουργώντας σαν μαγνήτες, προσελκύουν σίδηρο από τα σωματίδια που πέφτουν στον ωκεανό από την ατμόσφαιρα. Οι συγκεκριμένοι λειτούργησαν για εκατομμύρια χρόνια, ως αποθηκευτικοί χώροι αστερόσκονης ενός υπερκαινοφανούς.
Μετρώντας τα άτομα σιδήρου-60 στους εν λόγω κρυστάλλους, οι ερευνητές ήταν σε θέση να υπολογίσουν ότι το συγκεκριμένο εξωγήινο υλικό έφτασε στη Γη πριν από περίπου 2,7 εκατομμύρια χρόνια, αλλά και ότι ο πλανήτης μας λουζόταν σε αυτό για διάστημα περίπου 1 εκατομμυρίου ετών.

Ένα μυστήριο "λουτρό"

Η συγκεκριμένη χρονολόγηση λύνει το μυστήριο της ηλικίας της αστερόσκονης που βρέθηκε στον Ειρηνικό, αλλά γεννά ένα άλλο. Πώς γίνεται αυτή να χρειάστηκε 1 εκατομμύριο χρόνια για να διασχίσει το ηλιακό μας σύστημα, με δεδομένο ότι γνωρίζουμε πως το υλικό που εκτινάσσεται από υπερκαινοφανείς ταξιδεύει με ταχύτητες 4800 – 9600 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο;
Οι ερευνητές δεν μπορούν να απαντήσουν με βεβαιότητα στο ερώτημα, αν και έχουν ορισμένες υποθέσεις υπόψη. Μία από αυτές είναι κατά πόσο το υλικό από μία έκρηξη υπερκαινοφανούς μπορεί να απλωθεί στον χρόνο.

Οι υπερκαινοφανείς "λούζουν" το σύμπαν με δομικά υλικά. Για παράδειγμα, το Νεφέλωμα του Καρκίνου (φωτογραφία) είναι απομεινάρι του υπερκαινοφανή SN 1054.

Μία άλλη ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι η παραπάνω χρονολόγηση της απόθεσης του υλικού υπερκαινοφανή στη Γη, συμπίπτει με το διάστημα κατά το οποίο η επιστημονική κοινότητα έχει προσδιορίσει πως συνέβηκε μία εξαφάνιση ειδών στους ωκεανούς της Γης και παρατηρήθηκε μία πτώση των θερμοκρασιών παγκοσμίως.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο το υλικό από τον υπερκαινοφανή, η αστερόσκονη στην οποία λουζόταν η Γη έπαιξε κάποιο άμεσο ή έμμεσο ρόλο. Το βέβαιο συμπέρασμα από τη νέα μελέτη είναι πως η ύπαρξή μας στο σύμπαν είναι ένα “παιχνίδι συμπτώσεων”.
Ο υπερκαινοφανής που έλουσε τη Γη με την αστερόσκονη που χρονολογήθηκε στα πλαίσια της εν λόγω μελέτης, βρισκόταν σε απόσταση 300 ετών φωτός από τον πλανήτη μας, με αποτέλεσμα να έγινε ίσως ορατός σαν ένα υπέρλαμπρο φως. Αν βρισκόταν 10 φορές πιο κοντά, ίσως σήμερα να μην βρισκόμασταν εδώ για να τον αναλύσουμε.
*Κεντρική φωτογραφία: Ο υπερκαινοφανής SN 1994D (κάτω αριστερά) στον γαλαξία NGC 4526 - Credit: NASA/ESA, CC BY 3.0

πηγη

afysikon.blogspot.com